De FARI Brussels Conference 2024, gehouden op 18 en 19 november, markeerde de derde editie van dit evenement gericht op artificiële intelligentie (AI), data en robotica voor het algemeen belang. De conferentie, georganiseerd door FARI, vond plaats in Studio Flagey (18 november) en BeCentral (19 november) en bracht een diverse groep deelnemers samen, waaronder onderzoekers, beleidsmakers, ondernemers en burgers, om het thema “AI, a Public Good?“ te bespreken. 

 

Met de snelle vooruitgang in AI, data en robotica groeien ook de vragen over hun ethische en maatschappelijke impact. De FARI Brussels Conference bood een platform voor kritische reflectie en samenwerking. Ontwikkelen deze technologieën zich in een sociaal aanvaardbare en duurzame richting? Hoe zorgen we ervoor dat AI iedereen ten goede komt, en niet slechts enkelen? Bestaat er zoiets als AI, data en robotica voor het algemeen belang? 

Meer dan 800 deelnemers woonden dit tweedaagse evenement bij! Samen gingen ze in op deze urgente vragen, waarmee het groeiende belang van dit onderwerp werd benadrukt. De conferentie had meer dan 40 sprekers en een voorbeeldige gendergelijkheid, zowel op het podium als in het publiek. Dit onderstreept de noodzaak van samenwerking, ethisch bestuur en interdisciplinaire benaderingen om ervoor te zorgen dat AI de hele samenleving dient. 

18 november – Conferentiedag in Studio Flagey 

De FARI Brussels Conference op 18 november stond volledig in het teken van paneldiscussies en keynotes rondom het thema AI als publiek goed. Experts uit verschillende vakgebieden deelden hun perspectieven over hoe AI de samenleving kan dienen, waarbij zowel de kansen als de uitdagingen van deze technologie werden belicht. 

De dag begon met openingswoorden van hooggeplaatste vertegenwoordigers, waaronder de Europese Commissie, de rectoren van de VUB en ULB, en de ambassadeurs van Frankrijk en Duitsland in België. Deze sprekers benadrukten het belang van samenwerking en innovatie bij het vormgeven van Europa’s technologische toekomst, en gaven hiermee de toon aan voor de rest van de dag. 

 

© Thierry Geenen / FARI – AI for the Common Good Institute

Het programma omvatte in totaal zes parallelle sessies – drie in de ochtend en drie in de namiddag – en drie boeiende keynote speeches, die elk vanuit een unieke invalshoek het thema belichtten. 

Aan het einde van de conferentie hield Karen Boers, directeur van FARI, een inspirerende afsluitende toespraak waarin zij reflecteerde op de prestaties van het instituut en het belang van deze dag. Een bijzonder moment was de uitreiking van diploma’s aan de eerste lichting van het postgraduaatprogramma van FARI, een mijlpaal in het streven van het instituut naar kwalitatieve AI-educatie. Ook de Nederlandse ambassadeur sprak woorden van steun en benadrukte de groeiende internationale erkenning van FARI’s bijdragen aan AI-onderzoek en -ontwikkeling. 

Naast de inhoudelijke sessies bood de conferentie een breed scala aan interactieve ervaringen. Ons Test and Experience Center had voor de gelegenheid live demo’s verplaatst naar Studio Flagey, zodat bezoekers innovatieve technologieën van dichtbij konden ontdekken en meer inzicht kregen in hun praktische toepassingen. Daarnaast werd in samenwerking met lokale kunstenaars een kunstkamer gecreëerd, waar kunst en AI elkaar ontmoetten. Tot slot zorgden partnerstands voor extra mogelijkheden om de nieuwste innovaties en diensten in Brussel te verkennen, met experts ter plaatse om vragen te beantwoorden en in gesprek te gaan. 

 

Keynote Speeches: Visies van vooruitstrevende denkers

De conferentie begon met inspirerende keynote speeches van Mireille Hildebrandt, emeritus hoogleraar aan de Vrije Universiteit en de Radboud Universiteit, en Theresa Zueger, hoofd van de Duitse onderzoeksgroep voor AI in het publieke belang. 

Prof. Mireille Hildebrandt pleitte voor een meer doordachte en bewuste benadering van AI-innovatie. Ze stelde drie cruciale vragen voor AI-onderzoek: welke problemen kan AI oplossen? Welke problemen kan het níet oplossen? En welke nieuwe uitdagingen kan het creëren? Hildebrandt benadrukte het belang van het integreren van recht, democratie en rechtvaardigheid in de ontwikkeling van AI. Ze riep op tot prioriteit voor het algemeen belang boven de belangen van de private sector. Ook uitte ze kritiek op de drang om de technologische innovatie van de VS te evenaren en bepleitte ze een Europese aanpak, gericht op het ontwikkelen van betrouwbare, probleemoplossende AI die geen nieuwe risico’s introduceert. In sommige gevallen, zo stelde ze, kan het zelfs verstandig zijn om bepaalde technologieën helemaal niet in te zetten. 

In haar keynote sprak Theresa Zueger over het belang van heldere en precieze taal, vooral bij het definiëren van begrippen zoals “publiek belang,” om ervoor te zorgen dat AI-projecten in lijn zijn met ethische en maatschappelijke waarden. Ze formuleerde vijf belangrijke criteria voor verantwoorde AI: verantwoording, gelijkheid, participatie, validatie en duurzaamheid. Zueger onderstreepte dat samenwerking, inclusieve governance, transparantie en vertrouwen essentieel zijn om AI in dienst te stellen van het algemeen belang. 

De conferentiedag werd afgesloten met een keynote van Yoshua Bengio, een pionier op het gebied van deep learning. Bengio sprak over de verantwoorde ontwikkeling van AI-technologieën en benadrukte het belang van transparantie, rechtvaardigheid en verantwoordelijkheid binnen AI-systemen. Hij ging ook in op het transformerende potentieel van AI bij het aanpakken van wereldwijde uitdagingen zoals klimaatverandering en ongelijkheid. Zijn boodschap sloot naadloos aan bij het centrale thema van de conferentie: AI moet worden ingezet als een instrument voor het algemeen belang. 

Belangrijkste inzichten uit de paneldiscussies 

Tijdens de FARI FARI Brussels Conference werden de transformatieve mogelijkheden en uitdagingen van AI, data en robotica besproken, zowel in de publieke dienstverlening als in bredere maatschappelijke contexten. 

Ethische AI in publieke diensten  

De sessie “Evaluatie van AI, data en robotica in publieke dienstverlening” benadrukte het belang van transparantie en verantwoordelijkheid bij het gebruik van AI en data in publieke sectoren. Sprekers bespraken de mogelijkheden van AI om efficiëntie en dienstverlening te verbeteren, maar wezen ook op de ethische uitdagingen. Publiek vertrouwen is essentieel, en de discussie benadrukte de noodzaak van een kader dat rechtvaardigheid centraal stelt, vooroordelen aanpakt en ervoor zorgt dat AI-technologieën in lijn zijn met maatschappelijke waarden. Ethische overwegingen, waaronder publieke betrokkenheid en bewustwording, moeten leidend zijn bij de integratie van deze technologieën in het bestuur. 

Van private innovatie naar publieke voordelen 

Tijdens de discussie “Van private innovatie naar publieke voordelen” werden de uitdagingen besproken om innovaties uit de private sector om te zetten naar publieke meerwaarde. De rol van AI bij het optimaliseren van stedelijke mobiliteit en klimaatmaatregelen kwam aan bod, met nadruk op het gebruik van data en technologie om duurzaamheid, veiligheid en verkeersopstoppingen aan te pakken. Ook robotica werd genoemd vanwege het potentieel om publieke diensten te verbeteren. Tegelijkertijd werd gewezen op het belang van publieke acceptatie en effectieve communicatie bij de inzet van innovatieve technologieën in de publieke sector. 

 

Toegang tot AI- en dataonderzoek vergroten 

De sessie over het toegankelijker maken van AI- en dataonderzoek onderstreepte het belang van het aanpakken van barrières op het gebied van infrastructuur en databeheer, vooral in minder welvarende regio’s. Een belangrijk thema was eerlijke toegang tot AI-onderzoek en technologie, zodat sectoren zoals gezondheidszorg en onderwijs kunnen profiteren van de vooruitgang. Sprekers bespraken de balans tussen openheid in onderzoek en de bescherming van gevoelige gegevens en pleitten voor netwerken en samenwerkingen die inclusiviteit in AI-ontwikkeling bevorderen. Dit moet onderzoeksbias verminderen en de bredere maatschappelijke impact van AI versterken. 

AI reguleren voor het algemeen belang in Europa  

De discussie over AI-regelgeving in Europa benadrukte de noodzaak van juridische kaders die innovatie stimuleren en tegelijkertijd ethische normen beschermen. Panelleden gingen in op de wereldwijde concurrentie in AI, met speciale aandacht voor Europa’s positie binnen het mondiale technologische landschap. Ze benadrukten het belang van een Europese AI-infrastructuur die soevereiniteit ondersteunt en afhankelijkheid van niet-Europese aanbieders vermijdt. De EU-regelgeving moet ervoor zorgen dat technologieën mensgericht, betrouwbaar en in lijn met Europese waarden zijn, terwijl ze ook anticiperen op toekomstige uitdagingen zoals quantumcomputing. 

Samenwerken voor ethisch AI-beheer 

Samenwerking tussen sectoren stond centraal in de sessie “Samenwerken“. Experts bespraken het belang van samenwerking tussen burgers, bedrijven, overheden en onderzoekers om ervoor te zorgen dat AI-ontwikkeling ethisch, inclusief en transparant verloopt. Publieke participatie tijdens de hele AI-levenscyclus, evenals het herwinnen van controle over data, werden genoemd als sleuteloplossingen om de macht van de technologiesector te decentraliseren. Door zinvolle betrokkenheid en diverse perspectieven te integreren, argumenteerden panelleden dat AI-systemen zo ontwikkeld kunnen worden dat ze de hele samenleving ten goede komen, en niet slechts een selecte groep. 

 

AI in kunst en maatschappij 

De sessie “Creatieve Toekomsten” verkende de rol van AI, data en robotica in cultuur, kunst en maatschappij. Het liet zien hoe deze technologieën creativiteit kunnen versterken, terwijl menselijke makers centraal blijven staan. Van het verrijken van kinderspel tot het transformeren van culturele ervaringen via augmented reality, de panelleden toonden hoe AI artistieke expressie en culturele betrokkenheid opnieuw vormgeeft. Ze benadrukten dat AI kan helpen bij het genereren van nieuwe ideeën, maar dat het de menselijke makers zijn die het creatieve proces sturen en vormgeven. Deze discussie benadrukte het potentieel van AI om samen met mensen innovatieve en toegankelijke culturele ervaringen te creëren. 

19 november – FARI Partners Day 

De FARI Brussels Conference op 19 november bood een gevarieerd programma met door partners georganiseerde evenementen rond het thema “AI, a Public Good?”. De dag stond in het teken van de rol van AI in overheidsbeleid, innovatie en burgerbetrokkenheid, met bijdragen van Europese instellingen, private bedrijven, onderzoeksorganisaties en internationale stakeholders. 

 

Een van de belangrijkste onderwerpen was de inzet van digitale tweelingtechnologieën in stedelijke ontwikkeling. Hierbij werd getoond hoe steden wereldwijd burgers betrekken bij oplossingen voor uitdagingen zoals mobiliteit en luchtkwaliteit. Dit vormde de basis voor latere discussies over hoe technologie duurzame stedelijke verandering kan stimuleren. 

Governance en innovatie namen ook een centrale plaats in, met een focus op publiek-private-academische samenwerkingen die publieke administratie hervormen. Sessies benadrukten het potentieel van Local Digital Twins (LDT’s) om de transitie naar Positive Energy Districts (PED’s) te versnellen, evenals het belang van AI-onderwijs in het bevorderen van verantwoordelijke innovatie. 

Een ander belangrijk aandachtspunt was de praktische toepassing van AI via innovatiesandboxes. Experts deelden best practices om ervoor te zorgen dat AI-technologieën veilig en verantwoordelijk worden getest. Kunst en creativiteit werden eveneens verkend, waarbij de grenzen van AI-gedreven innovatie en de mogelijke transformatie van creatieve sectoren werden belicht. 

Tot slot werd de rol van AI en data in duurzame innovatie besproken, met sessies over duurzame AI, hergebruik van data en samenwerkingen tussen kmo’s en onderzoeksinstellingen. Tijdens de FARI AI Accelerator-afstudeerceremonie werd het potentieel van AI-startups om maatschappelijke verandering te stimuleren onderstreept. Hierbij werd de transformatieve rol van AI benadrukt in het vormgeven van een toekomst waarin technologische vooruitgang en ethische overwegingen in balans zijn. 

De organiserende partners van deze dag waren onder andere CitCom.ai, hub.brussels, het Bureau voor Ontwapeningszaken van de Verenigde Naties (UNODA), het Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI), CAIRNE, Make.org, ifok GmbH, Gluon, de Big Data Test Infrastructure (BDTI) van de Europese Commissie, Eurocities, Open & Agile Smart Cities (OASC), VUB BUDA, SustAIn.brussels en The Data Tank. Deze partners speelden een sleutelrol in de organisatie en facilitering van de discussies, het bevorderen van samenwerking en het verdiepen van het gesprek over AI als publiek goed. 

 

Voedsel voor gedachte 

De sessies op de FARI Brussels Conference 2024 gaven inzichten in de steeds veranderende rol van AI in verschillende sectoren. Enkele belangrijke overwegingen waren: 

–AI als publiek goed: Nu AI steeds invloedrijker wordt, hoe kunnen we beleid en kaders ontwikkelen die ervoor zorgen dat AI het algemeen belang dient, zonder ongelijkheden te verergeren of de privacy in gevaar te brengen?

– Ethiek van AI in de samenleving: Naarmate AI-systemen steeds meer ons dagelijks leven vormgeven, hoe kunnen we snelle technologische vooruitgang balanceren met ethische overwegingen zoals rechtvaardigheid, waardigheid en verantwoordelijkheid?

–De rol van AI in duurzaamheid: Hoe kunnen AI-gedreven innovaties de inspanningen voor duurzaamheid in steden versnellen, en welke obstakels moeten we overwinnen om te zorgen voor een succesvolle adoptie in diverse stedelijke omgevingen?

–AI en menselijke creativiteit: Nu AI steeds meer geïntegreerd wordt in creatieve sectoren, rijst de vraag: kan AI echt menselijke creativiteit repliceren, of is het slechts een hulpmiddel voor menselijke expressie? Dit roept vragen op over de grenzen tussen door mensen en machines gemaakte kunst.

Gedurende twee dagen discussieerden experts, beleidsmakers en burgers over één belangrijke vraag: Kan AI echt een publiek goed zijn? De inzichten van de FARI Brussels Conference 2024 bieden een belangrijke basis voor het vormgeven van een toekomst waarin AI het belang vergroot en zowel lokale als wereldwijde uitdagingen aanpakt. FARI zet zich in om verantwoordelijke innovatie te bevorderen, ervoor te zorgen dat AI de samenleving ten goede komt, en de vraag “AI voor het algemeen belang?” om te zetten in “AI voor het algemeen belang!” 

 

---

Opnamen van sommige sessies van 18 november zijn beschikbaar op het FARI YouTube-kanaal. We kijken ernaar uit om in het tweede semester van 2025 terug te keren voor meer discussies en vooruitgangen – blijf op de hoogte en meld je aan voor onze nieuwsbrief om de aankondiging van de FARI Brussels Conference 2025 niet te missen.