De muren afbreken
In 2016 begon Caroline haar tijd als rector met een metaforische voorhamer. “Breek de muren af”, luidde haar eerste academische toespraak krachtig. Om verbindingen te creëren, moeten eerst de spreekwoordelijke muren worden afgebroken. De muren tussen de campus en de stad, tussen de universiteit en de samenleving, tussen wetenschappelijke disciplines en zelfs tussen wetenschap en kunst. Op de meest indrukwekkende manier is Caroline Pauwels erin geslaagd al die muren af te breken, er bruggen voor in de plaats te bouwen en verbindingen te creëren. De resultaten zijn indrukwekkend: er is weKONEKT.brussels, met het opvallende Mindblowers event en de off-campus week, er is het jaarlijkse Difference Day event op Wereld Persvrijheiddag, 3 mei, er is de interdisciplinaire denktank POINcaré, en er was het Theater Aan Zee festival in 2021 in Oostende met Caroline als curator en een grote VUB-bijdrage.

Caroline Pauwels dacht intensief en diep na over de positie van de VUB als Vlaamse pioniersuniversiteit in multicultureel Brussel, als stedelijk geëngageerde universiteit met een internationale oriëntatie en een sterke Europese verankering via het EUTOPIA-netwerk.

Met haar beleidsplannen als leidraad positioneerde de VUB zich als uitgesproken humanistisch, radicaal divers, radicaal democratisch en radicaal duurzaam. En ja, radicaal digitaal. Met de Covid pandemie werd die aanpak brutaal digitaal. Als rector bleek ze een uitstekende crisismanager die de VUB door die beklemmende en uitputtende tijd loodste. Ze deed dat met haar team en met de studentenvertegenwoordigers, die volgens haar een cruciale rol speelden.

Als directeur van het universitair ziekenhuis verbonden aan de VUB had ze ook een impact op het UZ Brussel door haar humanistische visie en sociaal engagement.

Possibilisme en verwondering
Voor haar voorganger, Paul De Knop, die één dag voor Caroline Pauwels overleed aan de gevolgen van melanoom, was optimisme een morele plicht. Als rector voegde Caroline aan dat optimisme een nieuwe dimensie toe: het possibilisme. Het diepe besef dat we de wereld kunnen verbeteren, dat de wereld ons ook nodig heeft. Ze werd een belangrijke inspiratiebron, niet alleen voor de VUB-gemeenschap, maar ook voor de samenleving. Haar mediaoptredens, columns en publicaties hebben velen geïnspireerd. In 2021 kreeg ze de prestigieuze Arkprijs van het Vrije Woord. Ze behoort zeker tot de meest invloedrijke Vlaamse intellectuelen en dat heeft het imago van de universiteit ongetwijfeld opgekrikt. Niet in de laatste plaats omdat alles wat ze zei en deed authentiek was. Doordacht en diep doorvoeld. Verwondering was voor haar ook cruciaal. Ze schreef boeken voor een breed publiek, zoals Ode aan de Verwondering en – met Jean Paul Van Bendegem en Pat Donnez – Wonderlust. Ronduit: Overpeinzingen van een possibilist verscheen in 2021 en werd een bestseller.

Ook de manier waarop ze met haar ziekte omging liet niemand onberoerd. Na haar voortijdige en gedwongen aftreden als rector in februari van dit jaar bleef ze actief betrokken bij de universiteit. Ze hield zich vooral bezig met ethische en reflectieve vraagstukken.

Studies en carrière
Caroline Pauwels (Sint-Niklaas, 23 juni 1964) studeerde Filosofie aan de UAntwerpen en Communicatiewetenschappen aan de VUB. Na haar afstuderen werkte ze in 1989 korte tijd in het kabinet van Europees Commissaris Karel Van Miert, waarna ze onderzoeker werd aan de Vakgroep Communicatiewetenschappen van de VUB. In 1995 promoveerde ze op een onderzoek naar het audiovisuele beleid van de Europese Unie. In 1998 werd ze hoogleraar en ze heeft talrijke invloedrijke publicaties op haar naam staan op het gebied van communicatie en media.

Van 2000 tot 2016 was ze directeur van SMIT, een onderzoekscentrum gespecialiseerd in de studie van informatie- en communicatietechnologieën, dat sinds 2004 deel uitmaakt van het iMinds-netwerk. Binnen iMinds leidde Caroline Pauwels de afdeling Digitale Samenleving, die onderzoeksgroepen uit Gent, Leuven en Brussel samenbrengt. In 2014 kreeg ze de Francqui-leerstoel van de Universiteit Gent en tussen 2012 en 2016 bekleedde ze de Jean Monnet-leerstoel. Daarnaast zat ze in verschillende raden van bestuur, was ze regeringscommissaris bij de openbare omroep VRT en lid van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschap en Kunst.

Caroline Pauwels mag dan haar persoonlijke strijd tegen de vergankelijkheid hebben verloren, ze leerde ons dat er altijd iets zal blijven. “Het gaat voorbij, maar het overschot blijft”, zoals een goede vriend van haar ooit zei. In haar geval is dat “overschot” een indrukwekkende nalatenschap. Daarvoor is de VUB-gemeenschap Caroline Pauwels bijzonder dankbaar.

Oorspronkelijk hier gepubliceerd.

———————–

Vandaag en altijd zullen wij de passie, toewijding en dienstbaarheid van Caroline Pauwels gedenken, wier visie en immense steun het bestaan van het FARI Institute mede mogelijk hebben gemaakt.

Caroline’s leiderschapsprincipe om mensen uit verschillende disciplines, expertises en organisaties met elkaar in contact te brengen om wetenschap en innovatie toegankelijker te maken en een grotere impact op de samenleving te hebben, heeft vanaf het begin de richting van FARI bepaald. Haar intellect, waarden en vastberadenheid zijn een inspiratie voor onze gemeenschap en onze missie.

Dank je wel, Caroline. Jouw nalatenschap zal de komende jaren voortleven in wat we doen en waarom we het doen. Jouw aanwezigheid zal zeer gemist worden.